รายงานวิจัย
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย
2560
การสืบค้นอัตลักษณ์จากภูมิปัญญาการผลิตลางสาดเพื่อสร้างอัตลักษณ์สินค้าและบริการของจังหวัดอุตรดิตถ์
การวิจัยเรื่อง “การสืบค้นอัตลักษณ์จากภูมิปัญญาการผลิตลางสาดเพื่อสร้างอัตลักษณ์สินค้าและบริการของจังหวัดอุตรดิตถ์” เป็นการวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) มีวัตถุ ประสงค์ในการศึกษาดังต่อไปนี้คือ 1) เพื่อสืบค้นภูมิปัญญาการผลิตลางสาดของจังหวัดอุตรดิตถ์ 2) เพื่อค้นหาภูมิปัญญาเด่นของการผลิตลางสาดจังหวัดอุตรดิตถ์ที่นำมาสร้างเป็นอัตลักษณ์ของสินค้าและบริการของจังหวัดอุตรดิตถ์
ผู้ให้ข้อมูลหลักในการดำเนินการวิจัยเกี่ยวกับภูมิปัญญาการผลิตลางสาด ในครั้งนี้ คือแกนนำเกษตรกร แกนนำชุมชน ผู้นำชุมชน ที่ปลูกลางสาดในเขตอำเภอเมืองและอำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์จำนวน 10 คน โดยการเลือกแบบเจาะจง
เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ คณะวิจัยได้ประยุกต์มาจากแนวคิด ทฤษฎี และเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง คือ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง และแบบบันทึกการสนทนากลุ่ม ที่สร้างขึ้นมาจากการค้นคว้าเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้องตามกรอบแนวคิดการวิจัย ประสบการณ์การทำงานในพื้นที่ ร่วมกับการสังเกตโดยตรง
จากการศึกษาการสืบค้นอัตลักษณ์จากภูมิปัญญาการผลิตลางสาดเพื่อสร้างอัตลักษณ์สินค้าและบริการของจังหวัดอุตรดิตถ์ การเก็บรวบรวมข้อมูลเป็นการเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพในอำเภอเมืองและอำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ ได้ข้อมูลภูมิปัญญาที่มีความโดดเด่นเกี่ยวกับการปลูกลางสาดของชาวสวน คือ ภูมิปัญญาด้านประเพณีและพิธีกรรม ภูมิปัญญาด้านอาหาร ภูมิปัญญาด้านการดำรงชีวิตตามสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ ภูมิปัญญาเกี่ยวกับผู้ผลิตเชิงวัฒนธรรม (culture producer) ภูมิปัญญาเกษตรกรด้านการออกแบบการใช้ประโยชน์ที่ดินเป็นเรือนชั้น และภูมิปัญญาการเลือกชนิดพืชที่เหมาะสมในแต่ละเรือนชั้น หรือวนเกษตร (Agro foresty) จะเห็นได้ว่าภูมิปัญญาเหล่านี้มีความโดดเด่นที่เป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นที่สามารถส่งเสริมให้เป็นอัตลักษณ์ของสินค้าและบริการของจังหวัดอุตรดิตถ์ ในด้านการเพิ่มมูลค่าได้ ซึ่งสามารถสรุปเป็นภาพรวมของภูมิปัญญาการปลูกลางสาดได้ว่าเป็น “ผลไม้จากป่า รุกขเทวดาเลี้ยง” หมายความว่าการปลูกลางสาด ต้องอาศัยองค์ความรู้อย่างชาญฉลาดในเรื่องการคัดเลือกหรือดัดแปลงปัจจัยที่ช่วยเกื้อหนุนให้การผลิตเพื่อการประกอบอาชีพนั้นเป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ