รายงานวิจัย

การศึกษา
ทุนสนับสนุนงานพื้นฐาน (Fundamental Fund)
2569
การพัฒนาศักยภาพการจัดการเรียนรู้คณิตศาสตร์บูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นด้วยเทคโนโลยีโลกเสมือนจริง
Developing the potential of organizing mathematics learning by integrating local wisdom with metaverse
ทวีสิทธิ์ ปัญญายง
การเปลี่ยนผ่านเข้าสู่ยุคอินเทอร์เน็ตในทุกสิ่ง (Internet of Things) ซึ่งเชื่อมโยงอุปกรณ์ต่าง ๆ เข้ากับอินเทอร์เน็ตอย่างต่อเนื่อง ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีอย่างพลิกผัน (Disruptive Technology) อันเป็นผลมาจากการปฏิวัติดิจิทัล การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนำไปสู่การปรับเปลี่ยนประเทศไทยสู่ยุค 4.0 ซึ่งผู้เรียนสามารถเข้าถึงข้อมูลและแหล่งการเรียนรู้ได้อย่างไร้ขีดจำกัด ตลอดจนพัฒนาตนเองผ่านเทคโนโลยีการเรียนรู้สมัยใหม่เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด (สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2561) การเปลี่ยนแปลงข้างต้นส่งผลให้รัฐบาลและหน่วยงานที่รับผิดชอบด้านการศึกษากำหนดนโยบายและแผนที่นำความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสารสนเทศดิจิทัลมาประยุกต์ใช้ในการส่งเสริมการศึกษา โดยมุ่งเน้นการพัฒนาผู้เรียนในทุกระดับให้มีคุณลักษณะและทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 (ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561-2580), 2561) อาทิ ทักษะด้านการสื่อสารและสารสนเทศ (Communications and Information) เพื่อขยายขอบเขตสู่การสร้างองค์ความรู้เชิงวิจัยและการพัฒนานวัตกรรมโดยใช้ระบบเทคโนโลยีดิจิทัล โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านการศึกษาที่มุ่งพัฒนารูปแบบและวิธีการวัดและประเมินผลที่มีคุณภาพและมาตรฐาน รวมถึงระบบการบริหารจัดการศึกษาที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น (สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2560) นอกจากนี้ยังมีการส่งเสริมการนำองค์ความรู้และนวัตกรรมด้านเทคโนโลยีดิจิทัลสมัยใหม่มาประยุกต์ใช้ในทุกระดับการศึกษา เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้ตลอดชีวิต เช่น การใช้แพลตฟอร์ม แอปพลิเคชัน โมเดล และเนื้อหาหรือสื่อการเรียนรู้ในกระบวนการเรียนการสอน (นโยบายและแผนระดับชาติว่าด้วยการพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (พ.ศ. 2561-2580), 2562) การปรับเปลี่ยนเข้าสู่ยุคดิจิทัลส่งผลให้เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทสำคัญต่อการจัดการศึกษา การจัดการเรียนการสอนบนเว็บ (Web-based Instruction) เป็นรูปแบบการเรียนรู้แบบออนไลน์ (Online Learning) ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเองและมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนการสอนผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ต ซึ่งอำนวยความสะดวกทั้งแก่ผู้สอนและผู้เรียนในการเข้าถึงบทเรียนได้ทุกที่ทุกเวลา โดยผ่านอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่หลากหลาย อาทิ สมาร์ทโฟน แท็บเล็ต และคอมพิวเตอร์ที่เชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต นอกจากนี้ ผู้เรียนยังสามารถทบทวนเนื้อหาและสื่อการเรียนรู้ได้ตามความต้องการ สอดคล้องกับงานวิจัยของอภิชาติ เหล็กดี, วรปภา อารีราษฎร์ และ ฐิติมา ผ่องแผ้ว (2560) ซึ่งศึกษาการใช้ระบบการเรียนด้วยอีเลิร์นนิง (e-Learning) โดยใช้เทคโนโลยีสื่อเสมือนจริงเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้พบว่าผู้เรียนที่เรียนด้วยระบบดังกล่าวมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพของการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์ผ่านสภาพแวดล้อมเสมือนจริงในการส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเทคโนโลยีโลกเสมือนจริง (Virtual Reality Technology) ซึ่งเป็นนวัตกรรมที่ถูกนำมาประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนการสอนเพื่อยกระดับประสิทธิภาพการเรียนรู้ในบริบทออนไลน์ (สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 2565) การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีจักรวาลนฤมิต (Metaverse) ในกระบวนการเรียนการสอนเปิดโอกาสให้ผู้เรียนสามารถใช้จักรวาลนฤมิตเป็นแหล่งเรียนรู้และค้นคว้าได้อย่างอิสระ ตลอดจนเข้าถึงองค์ความรู้ได้โดยไม่มีข้อจำกัดด้านเวลาและสถานที่ (ใจทิพย์ ณ สงขลา, 2565) การบูรณาการเทคโนโลยีเสมือนจริงเข้ากับกระบวนการจัดการเรียนการสอนได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางจากสถาบันการศึกษาทั่วโลก เนื่องจากเป็นนวัตกรรมทางการศึกษาที่มุ่งเน้นการจัดการเรียนรู้ผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์และเครือข่ายคอมพิวเตอร์ออนไลน์ หรือที่เรียกว่าห้องเรียนเสมือนจริง (Virtual Classroom) ซึ่งถือเป็นรูปแบบใหม่ของสื่อการเรียนการสอนที่ช่วยสนับสนุนการจัดการเรียนรู้ในยุคไร้พรมแดน (Thammanark and Nilsook, 2007) ประกอบกับผลกระทบจากการระบาดของการแพร่ระบาดของ COVID 19 ไม่ได้มีเพียงแค่ด้านการศึกษาเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบในทุกมิติโดยเฉพาะด้านเศรษฐกิจ สิ่งที่เป็นประเด็นท้าทายในระบบการศึกษาคือการจัดการเรียนการสอนเพื่อรองรับและฟื้นฟูเศรษฐกิจฐานรากหลังวิกฤตการณ์ ด้วยการมุ่งเน้นการศึกษาที่ช่วยตอบสนองเศรษฐกิจท้องถิ่น (Local Economy) ภายใต้และภายหลังวิกฤตการณ์การระบาดดังกล่าวต้องการทั้งนวัตกรรมการเรียนการสอนและนวัตกรรมเชิงระบบบริหารจัดการการศึกษา (หน่วยบริหารและจัดการด้านการพัฒนาระดับพื้นที่, 2564) ซึ่งทรัพยากรพื้นถิ่นถือเป็นพื้นฐานทรัพยากรที่สำคัญที่มีอยู่ในท้องถิ่น สามารถนำมาบริหารจัดการได้อย่างสะดวก หากนำมาใช้เป็นพื้นฐานในการจัดการเรียนรู้จะทำให้ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจในทรัพยากรที่ตนมี สอดคล้องกับ (รุ่งอรุณ ไสยโสภณ, 2561) กล่าวว่า การนำทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชนท้องถิ่นมาใช้ประโยชน์ต่อการจัดการศึกษาก็จะส่งผลทำให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ตรง เนื่องจากผู้เรียนได้เรียนรู้จากของจริง สภาพแวดล้อมที่เป็นจริง ทำ สภาพที่แท้จริง คิดพิจารณาหาเหตุผล ตัดสินใจจากสภาพที่เป็นจริง ทำให้ผู้เรียนตระหนักและสนใจทรัพยกรของตนยิ่งขึ้น เข้าใจชุมชนของตน มีความรัก ความภาคภูมิใจในชุมชนของตน สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ล้วนส่งผลทำให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากสภาพทรัพยากรที่เป็นจริง เข้าใจอดีต ปัจจุบัน และอนาคตได้จาทรัพยากรที่มีและการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ของทรัพยากรพื้นถิ่น ให้เห็นช่องทางในการนำทรัพยากรเหล่านี้ไปใช้เพื่อเกิดประโยชน์ในมิติต่าง ๆ อย่างเหมาะสม ถือเป็นโจทย์สำคัญของสถาบันการศึกษาในท้องถิ่นรวมถึงมหาวิทยาลัยที่เป็นมหาวิทยาลัยเพื่อท้องถิ่นและมียุทธศาสตร์ในการพัฒนาพื้นที่ จากความสำคัญในข้างต้น ผู้วิจัยจึงมีแนวคิดในการพัฒนาศักยภาพการจัดการเรียนรู้คณิตศาสตร์บูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นด้วยด้วยเทคโนโลยีโลกเสมือนจริงโดยครูผู้สอนได้ประโยชน์ในการพัฒนาสื่อการสอนสมัยใหม่เพื่อใช้ในการจัดการเรียนการสอนในโรงเรียนในรูปแบบบูรณาการองค์ความรู้ในพื้นที่ ผู้เรียนได้ทักษะการใช้เทคโนโลยี และเกิดคุณภาพการเรียนรู้ สามารถเข้าถึงสื่อการเรียนรู้ที่ทันสมัยอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลต่อไป
ศักยภาพการจัดการเรียนรู้คณิตศาสตร์, คณิตศาสตร์บูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่น, เทคโนโลยีโลกเสมือนจริง